Ιστορία

Από τις αρχαιολογικές έρευνες έχει αποδειχθεί πως οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού εγκαταστάθηκαν στην περιοχή που σήμερα βρίσκεται η Κολώνα, αριστερά από το λιμάνι της Αίγινας- (υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι προ υπήρχαν  κάτοικοι στη βορειοανατολική πλευρά)  Η καταγωγή τους πρέπει να ήταν από την Πελοπόννησο και να έφθασαν στην Αίγινα το 3500 π.χ. Ασχολήθηκαν βασικά με τη γεωργία και την αλιεία.

Από την εποχή αυτή και ως τα τέλη του 12ου π.χ.  αιώνα, η Αίγινα δέχεται διαδοχικά τις επιδράσεις του Κρητικού και Μυκηναϊκού πολιτισμού, δημιουργώντας έτσι έναν δικό της διαφορετικό πολιτισμό. Γενικά από τα μυθικά χρόνια ως και την καταστροφή της από το Βαρβαρόσα, η Αίγινα ελκύει όλο και περισσότερους νέους  κατοίκους.

Η προέλευση των πρώτων κατοίκων της χάνεται μέσα στις μυθικές παραδόσεις.  Γύρω στο 8.ΟΟΟ π.χ., ως κάτοικοι εμφανίζονται οι υπήκοοι του βασιλιά Αιακού, που εικάζεται ότι ήρθαν στην Αίγινα από κάποια περιοχή της Θεσσαλίας.

Η Αίγινα "τραβούσε" συνέχεια νέους κατοίκους, γιατί τα φυσικά της λιμάνια  ενέπνεαν ασφάλεια  στους κατοίκους της, αλλά και γιατί στο εσωτερικό της ήταν ένας ήρεμος τόπος, χωρίς ψηλά βουνά και αδιάβατα δάση, που για τους  ανθρώπους εκείνης της εποχής, αποτελούσαν πάντα ένα μεγάλο και αξεπέραστο εμπόδιο.


ΜΥΘΙΚΟΙ - ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Η Αίγινα δεν έγινε γνωστή μόνο γιατί υπήρξε ένα ισχυρό ναυτικό και εμπορικό κράτος.
Πολλά χρόνια πριν οι μύθοι την έκαναν γνωστή εξαιτίας του ενάρετου βασιλιά της, του Αιακού και των απογόνων του, των Αιακιδών .
Τους μύθους αυτούς διέδωσαν σ' όλη την Ελλάδα οι ύμνοι του Πινδάρου και τα έπη του Ομήρου. Η Αίγινα αναφέρεται και σαν πατρίδα των Θεσσαλών.

Ο Αιακός, γιος του Δια και της νύμφης Αίγινας, βασίλευσε πάρα πολλά χρόνια στην Αίγινα ( κατά την παράδοση επειδή στο νησί δεν κατοικούσαν άνθρωποι, ο Δίας μεταμόρφωσε τα μυρμήγκια σε ανθρώπους τους " Μυρμηδόνες" ) κι έγινε γνωστός για τη μεγάλη του δικαιοσύνη.

Το χάρισμα αυτό του Αιγινήτη βασιλιά εκτιμήθηκε απ' όλους τους άλλους άρχοντες της Ελλάδας. Γι' αυτό, όταν κάποτε υπήρξε στην Ελλάδα μεγάλη ξηρασία, σαν τιμωρία των Θεών επειδή ο Πέλοπας σκότωσε το βασιλιά Στύμφαλο, η Πυθία είπε στους αντιπροσώπους των πόλεων, που κατέφυγαν στο Μαντείο των Δελφών, ότι για να βρέξει πρέπει να προσευχηθεί ο Αιακός .
Έτσι ο δίκαιος βασιλιάς της Αίγινας ανέβηκε στο πιο ,ψηλό βουνό του νησιού του και παρακάλεσε τους Θεούς να στείλουν την πολυπόθητη βροχή. Πριν ακόμη τελειώσει καλά - καλά η δέηση του Αιακού, άρχισε να βρέχει. Αυτός για να ευχαριστήσει το Δία, έχτισε στο βουνό ένα ιερό που το αφιέρωσε στον Ελλάνιο Δία .Από τότε το βουνό λέγεται Ελλάνιο Όρος, δηλαδή αφιερωμένο από όλους τους Έλληνες στο Θεό της βροχής, το Δία.

Ο Αιακός είχε τρεις γιους- τον Πηλέα , τον Τελαμώνα και το Φώκο. Τον Φώκο τον απέκτησε από την Ψαμάθη, θυγατέρα του Θαλάσσιου δαίμονα Νηρέα. Οι δύο μεγαλύτεροι γιοι του Αιακού, ύστερα από παρότρυνση της μητέρας τους, σκότωσαν κάποτε σε αγώνες δισκοβολίας το Φώκο  ρίχνοντας πάνω του το δίσκο.

Φοβισμένοι ,για να αποφύγουν την οργή του πατέρα τους Αιακού ,έφυγαν από το νησί και ο Πηλέας εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλία. ενώ ο Τελαμώνας πήγε στη Σαλαμίνα Ο Τελαμώνας όμως ένα βράδυ ξαναγύρισε κρυφά στο νησί και έκτισε τάφο για τον αδικοσκοτωμένο αδελφό του και ύστερα θέλησε να απολογηθεί και να ζητήσει συγνώμη από τον πατέρα του. Ο Αιακός δεν του επέτρεψε να βγει στη στεριά κι αυτός κατασκεύασε ένα ανάχωμα στο λιμάνι και από εκεί απολογήθηκε. Ο Αιακός δεν βρήκε επαρκή την απολογία του και δεν θέλησε να τον αθωώσει.

Έτσι ο Τελαμώνας γύρισε ξανά στη Σαλαμίνα, όπου εγκαταστάθηκε μόνιμα πια, ενώ ο Αιακός έμεινε χωρίς απογόνους στην Αίγινα.. Επειδή ο Αιακός έβαλε τη δικαιοσύνη πάνω από τους συγγενικούς δεσμούς, οι αρχαίοι πίστευαν πως μετά το θάνατό του έγινε κριτής στον Άδη μαζί με τον Ροδάμανθη και τον Μίνωα . Τα εγγόνια του Αιακού, Αχιλλέας, γιος του Πηλέα και Αίας γιος του Τελαμώνα, έγιναν οι πιο γνωστοί Ήρωες του Τρωικού πολέμου ενώ τα παιδιά του Φώκου εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Παρνασσού και από τότε η περιοχή ονομάστηκε Φωκίδα. Αργότερα η Αίγινα έγινε μέλος της Αμφικτιονίας που αποτελούσαν οι πόλεις: Ερμιόνη, Επίδαυρος, Ναύπλιο ,Πρασιές ,Βοιωτικός Ορχομενός και Αίγινα. Κέντρο της Αμφικτιονίας ήταν το ιερό του Ποσειδώνα στον Πόρο

Σιγά - σιγά το εμπόριο της Αίγινας αυξήθηκε και τα Αιγινήτικα καράβια έφταναν σε όλα τα λιμάνια της Μεσογείου . Κατά την αρχή της συμμαχίας της με το βασιλιά του Άργους  Φείδωνα, τον 8ο αιώνα π. χ.  η Αίγινα αρχίζει  να γνωρίζει τη μεγαλύτερη καλλιτεχνική και οικονομική ακμή, που συνεχίστηκε ως το 459 π-χ.

Η ανάπτυξη του νησιού οφειλόταν κυρίως στη Θέση κλειδί που κατείχε μπροστά στο λιμάνι του Πειραιά. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο επικοινωνούσε η Αθήνα με τα περισσότερα σημεία του γνωστού τότε κόσμου, ήταν οι θαλάσσιες συγκοινωνίες.Και οι δρόμοι αυτοί περνούσαν υποχρεωτικά από την Αίγινα, που εκμεταλλεύτηκε το γεγονός.

Ο Περικλής ονόμαζε την Αίγινα "Λήμη "(τσίμπλα )του Πειραιά"

Οι Αιγινήτες έμποροι πήγαιναν σ' όλα τα λιμάνια της Μεσογείου και του Ευξείνου Πόντου. Στη Λυδία γνώρισαν και το νέο μέσον της εμπορικής συναλλαγής, το νόμισμα . Έτσι τον 8ο π.χ.  αιώνα κόπηκε  στην Αίγινα το πρώτο αργυρό ελληνικό νόμισμα. Ήταν η Χελώνη ,που το   βάρος της ήταν 13 περίπου γραμμάρια και είχε το αποτύπωμα χελώνας.

Την εποχή αυτή η οικονομική ισχύς της Αίγινας είναι τεράστια. Όταν όλες σχεδόν οι γειτονικές πόλεις αντιμετώπιζαν αβάστακτα οικονομικά προβλήματα, η Αίγινα συνέχιζε να ζει άνετα και να ελέγχει μεγάλο μέρος της εμπορικής ναυτιλίας της Μεσογείου .
Ίδρυσε μάλιστα ναυτικούς σταθμούς σε μακρινές περιοχές, όπως στην Κυδωνία της Κρήτης και τον Αιγινήτη στην Παφλαγονία .
Γι αυτό χαρακτηρίζεται σαν ένα από τα έντεκα μεγαλύτερα ναυτικά κρατίδια, μαζί με τη Μίλητο, τη Φώκαια, την Έφεσο, τη Σάμο, την Λέσβο, την Κόρινθο , τη Χίο, την Αθήνα, τα Μέγαρα και την Κέρκυρα.

Η Αίγινα τα χρόνια εκείνα διέθετε δικά της ναυπηγεία, τα οποία όμως εξυπηρετούσαν μόνο τις ανάγκες του νησιού .
Μόνο γύρω στα 6ΟΟ π.χ., ύστερα από τις μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα, οι Αθηναίοι άρχισαν να στρέφονται προς το εμπόριο χωρίς όμως να ενοχλήσουν ακόμη την ανθούσα οικονομία της Αίγινας, αν και είχαν αρχίσει ήδη να φαίνονται τα πρώτα σύννεφα, πράγμα που άρχισε να δυσαρεστεί κάπως τους Αιγινήτες, οι οποίοι όμως συνέχισαν με την ίδια επιτυχία το εμπόριο και γενικά την εκμετάλλευση των θαλάσσιων δρόμων. Το 5ΟΟ π. χ. ο πληθυσμός της Αίγινας έφθανε τους 440 χιλιάδες κατοίκους, από τους οποίους οι 4Ο χιλιάδες ήταν ελεύθεροι πολίτες.

Την εποχή αυτή η Αίγινα είναι γεμάτη ιερά και ναούς που φιλοτέχνησαν οι διάσημοι Αιγινήτες καλλιτέχνες .
Οι πιο γνωστοί από αυτούς ήταν ο Κάλων , ο Ονάτας και ο Αναξαγόρας . Τα έργα τους στόλιζαν όχι μόνο τούς πολυάριθμους ναούς της Αίγινας αφιερωμένους στον Δελφίνιο Απόλλωνα , στην Αφαία , την Αφροδίτη και την Εκάτη , αλλά και πολλά ιερά στην Ελλάδα και Ιταλία . Αξιόλογα έργα της Αιγινήτικης γλυπτικής θεωρούνται τα γλυπτά των αετωμάτων της ΑΦΑΙΑΣ που βρίσκονται σήμερα δυστυχώς ( ίδια μοίρα με τα μάρμαρα του Παρθενώνα ) εκτός του φυσικού τους χώρου , στην Γλυπτοθήκη του Μονάχου .

Οι Αιγινήτες άρχισαν ν' ανησυχούν πιο σοβαρά από την άνοδο της Αθήνας και την προώθηση του εμπορίου της. Βέβαια, το μίσος που χώριζε τις δύο πόλεις δεν ήταν μόνο οι εμπορικές, ναυτιλιακές και γενικά οικονομικές διαφορές. Στην Αθήνα διοικούσαν οι Δημοκρατικοί ενώ στην Αίγινα οι Ολιγαρχικοί που ελέγχονταν από τους εμπόρους και κεφαλαιούχους αστούς.

Η ΑΙΓΙΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΣΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

Όταν άρχισαν οι περσικοί πόλεμοι η Αίγινα πήγε στην αρχή με το μέρος των Περσών, γι' αυτό και κατηγορήθηκε για Μηδισμό.
Αργότερα όμως, στην εκστρατεία του Ξέρξη το 48Ο π.χ. , οι Αιγινήτες πολέμησαν στο πλευρό των άλλων Ελλήνων και πήραν μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας με 30 τριήρεις και διακρίθηκαν για τη γενναιότητά τους. Για το λόγο αυτό το Μαντείο των Δελφών έδωσε στους Αιγινήτες το "έπαθλο ανδρείας".

Οι Αιγινήτες φορτωμένοι με λάφυρα και τους χρυσούς αστέρες των Περσών γύρισαν στο νησί τους με επικεφαλής τους αρχηγούς τους, Κριό, Πολύκριτο, Πυθέα και Ιοχένοο. Μαζί τους έφεραν και τριάντα νεκρούς. Οι κάτοικοι του νησιού επιφύλαξαν μεγάλη υποδοχή στους στρατιώτες τους και έθαψαν με ξεχωριστές τελετές τους νεκρούς τους.

Οι τάφοι των "Σαλαμινομάχων " βρίσκονται σ 'ένα βραχώδες ακρωτήρι στη βόρεια πλευρά της Αίγινας, στην περιοχή Λιβάδι, απέναντι από το σπίτι του συγγραφέα Ν. Καζαντζάκη. Ο ηρωισμός των Αιγινητών κατά τους περσικούς πολέμους και η ικανότητά τους στη χρησιμοποίηση των πολεμικών πλοίων, προκάλεσαν το φόβο των Αθηναίων που διαπίστωσαν πόσο υπολογίσιμη δύναμη ήταν η Αίγινα. Έτσι αμέσως μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας οι Αθηναίοι άρχισαν να παραμερίζουν την Αίγινα, που όπως είπαμε τη θεωρούσαν "τσίμπλα" στο μάτι του Πειραιά. Με την πρόφαση ότι οι Αιγινήτες ήθελαν να συμμαχήσουν με τους Κορίνθιους, οι Αθηναίοι τους επιτέθηκαν και διέλυσαν το στόλο τους κατά τη διάρκεια ναυμαχίας που έγινε το 459 π.χ., μπροστά στο νησί Κεκρυφάλεια, το σημερινό Αγκίστρι.

Στη ναυμαχία αυτή ο Αιγινήτικος στόλος πολέμησε ενωμένος με το στόλο των Κορινθίων και των Επιδαυρίων.
Οι Αθηναίοι ανάγκασαν τους Αιγινήτες να παραδώσουν το στόλο τους και να γκρεμίσουν τα τείχη τους, έγιναν δε φόρου υποτελείς στους Αθηναίους, ττληρώνοντας 30 τάλαντα το χρόνο (δηλαδή 1.100 κιλά χρυσό και άργυρο) . Το φόρο αυτό οι Αιγινήτες τον πλήρωναν στους Αθηναίους επί 18 χρόνια.

Η έχθρα των Αθηναίων και των Αιγινητών σταμάτησε προσωρινά από το κοινό συμβούλιο των Ελλήνων.
Στους Πελοποννησιακούς όμως πολέμους, οι Αθηναίοι επειδή φοβήθηκαν ότι η Αίγινα θα συμμαχούσε με τους Σπαρτιάτες και θα τους πρόσφερε ένα καλό προγεφύρωμα μπροστά στο λιμάνι τους, την κατέλαβαν και έδιωξαν τους κατοίκους της.
Στο νησί εγκαταστάθηκαν τότε οικογένειες Αθηναίων κληρούχων, μεταξύ των οποίων ο Αριστοφάνης και ο Αρίστωνας ο πατέρας του Πλάτωνα

Οι Αιγινήτες κατέφυγαν στη Σπάρτη στην περιοχή του Θυρέα και ξαναγύρισαν στην πατρίδα τους με το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου το 404 π.χ. όταν ο Λύσανδρος νίκησε στους Αιγός ποταμούς τους Αθηναίους και κατέλαβε την πόλη τους .
Από τότε όμως η Αίγινα έχασε την παλιά της αίγλη . Εντάχθηκε στην Αχαϊκή συμπολιτεία και αργότερα στην Αιτωλική. Οι Αιτωλοί όμως την πούλησαν το 21Ο π. χ., για 30 τάλαντα, στο βασιλιά της Περγάμου, Άτταλο Α. Το 133 π.χ., ο Άτταλος Γ έδωσε το νησί μαζί με ολόκληρο το κράτος της Περγάμου στους Ρωμαίους, που το χρησιμοποιούσαν ως τόπο παραθερισμού των αρχόντων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Έτσι η Αίγινα, ύστερα από μια χιλιόχρονη , ένδοξη και γεμάτη περιπέτειες  ιστορία, κατάντησε ένα άσημο νησί .