Πολιτισμός

Στις Σπέτσες γίνεται προσπάθεια να διατηρηθούν μέχρι σήμερα αρκετές από τις παραδόσεις που συνδέουν την ιστορία του νησιού όλα αυτά τα χρόνια. Η σπετσιώτικη παράδοση είναι ταυτόχρονα νησιώτικη και στεριανή, λόγω της γειτνίασης με την Πελοπόννησο και τον αποικισμό του νησιού από Πελοποννήσιους. Χαρακτηριστικά δείγματα της παράδοσης που μπορεί να παρακολουθήσει ένας επισκέπτης ερχόμενος στις Σπέτσες είναι:

Σπετσιώτικος γάμος:

Η παράδοση απαιτεί το ζευγάρι των μελλόνυμφων να πηγαίνει στην εκκλησία μαζί (στις μέρες μας παραλλαγή αυτού του εθίμου είναι να πηγαίνει τη νύφη στην εκκλησία άντρας της οικογένειας του γαμπρού) και να επιστρέφουν στο σπίτι μετά το μυστήριο σχηματίζοντας γαμήλια πομπή, στην οποία προπορεύονται τα μουσικά όργανα (βιολί-λαούτο).

Θρησκευτικά πανηγύρια:
Καθ' όλη τη διάρκεια του έτους πραγματοποιούνται θρησκευτικά πανηγύρια σε διάφορα ξωκλήσια του νησιού, όπου τελούνται ο εσπερινός, η Θεία Λειτουργία, η αρτοκλασία και μετά ακολουθούν τα παραδοσιακά "κεράσματα".

Κατά την καλοκαιρινή περίοδο, ο μήνας Ιούλιος έχει την τιμητική του, συγκεντρώνοντας σημαντικό αριθμό κόσμου στα πανηγύρια της Αγ. Μαρίνας, Παναγίας "Καψοδεματούσας", Αγ. Μαρκέλλας, Αγ. Παρασκευής, Αγίων Αναργύρων, Προφήτη Ηλία, και τον μήνα Σεπτέμβριο της "Παναγίας του Δασκαλάκη" και του Αγ. Μάμα όπου μετά τον εσπερινό αφήνονται να ταξιδεύουν τα πλωτά κεράκια των παιδιών. Την Άνοιξη πραγματοποιούνται τα πανηγύρια στις δύο Παναγίες της "Έλωνας" και του Αγ. Γεωργίου στη "Ζωγεριά", με λαϊκή κομπανία του νησιού που διασκεδάζει τον κόσμο πλάι στο κύμα και στη μαγευτική φύση.

Απόκριες

Εκτός από το έθιμο της επίσκεψης των μασκαρεμένων σε σπίτια γνωστών και αγνώστων, τις Απόκριες πραγματοποιείται την τελευταία Κυριακή της Τυρινής το κεντρικό μεγάλο γλέντι στην πλατεία του Ρολογιού με τη συμμετοχή χιλιάδων κατοίκων και επισκεπτών, που τα τελευταία χρόνια διοργανώνεται υπό την αιγίδα του Δήμου Σπετσών. Η συγκεκριμένη βραδιά κλείνει με το κάψιμο του Καρνάβαλου στο κέντρο της πλατείας και με πυροτεχνήματα. Συνεχίζοντας τη παράδοση, κάποιες γειτονιές διοργανώνουν τα δικά τους γλέντια της Απόκριας και της Καθαρής Δευτέρας, όπως στο Καστέλι και στο Σουρμπούτι. Και βέβαια, η παράδοση του πετάγματος του χαρταετού συνεχίζεται απ΄ άκρη σ΄άκρη (Καμπανίζοντας τις Φιλάντρες).

Πάσχα:

Στις Σπέτσες όπως και σε άλλα ελληνικά νησιά ο εορτασμός του Πάσχα εκτός από το βαθιά θρησκευτικό χαρακτήρα των ημερών, διαθέτει και το φαντασμαγορικό μέρος με τα πυροτεχνήματα που λάμπουν την βραδιά της Ανάστασης σε όλες τις ενορίες καθώς και τα άλλα έθιμα που διατηρούνται, όπως στην ενορία της Ανάληψης - ενορία ψαράδων - καίνε μία βάρκα στο προαύλιο του ναού. Την Κυριακή του Πάσχα το απόγευμα πραγματοποιείται το κάψιμο του Ιούδα στην πλατεία της Κουνουπίτσας, έθιμο που αναβίωσε τα τελευταία χρόνια από τον Σπετσιώτη Παν. Μαθιό.

Χοροί - τραγούδια - τοπική ενδυμασία:

Η αγάπη των Σπετσιωτών προς το τραγούδι και το χορό έχει μακριά παράδοση. Πλήθος αυθεντικών Σπετσιώτικων τραγουδιών ακούγονται σε πανηγύρια και οικογενειακά γλέντια. Ακούγονται και πολλά που τα άκουσαν και τα τραγούδησαν πολλοί ναυτικοί και τα παράφρασαν στη Σπετσιώτικη παράδοση. Ο συρτός και ο χασάπικος είναι ορισμένοι από τους αγαπημένους χορούς των Σπετσιωτών στα πανηγύρια και στα γλέντια. Η παραδοσιακή τοπική ενδυμασία συναντιέται σε μικρές παραλλαγές σε όλα τα νησιά του Αιγαίου και στις απέναντι Πελοποννησιακές ακτές της Ερμιονίδος. Η αντρική ενδυμασία είναι ο κλασικός τύπος φορεσιάς με βράκα και πουκάμισο με αμάνικο γιλέκο, το ζωνάρι στη μέση και η γυναικεία είναι το άσπρο μεταξωτό πουκάμισο και το μακρύ φουστάνι με ζωνάρι στη μέση, με χαρακτηριστικό το κεντητό μαντήλι στο κεφάλι.

Άρματα:

Το σημαντικότερο γεγονός της χρονιάς με θρησκευτικό και εθνικό περιεχόμενο που συγκεντρώνει δεκάδες χιλιάδες επισκεπτών, είναι η εορτή της "ΑΡΜΑΤΑΣ". Η κεντρικότερη εκδήλωση της γιορτής γίνεται το δεύτερο Σάββατο του Σεπτεμβρίου, με την αναπαράσταση της Ναυμαχίας των Σπετσών του 1822 και με την ανατίναξη του ομοιώματος της τουρκικής ναυαρχίδας, μέσα σε μια πανδαισία πυροτεχνημάτων και φωτοβολίδων. Η "ΑΡΜΑΤΑ" είναι μια γνήσια λαϊκή γιορτή, με τη συμμετοχή εκατοντάδων κατοίκων που πλαισιώνεται από ειδικές πολιτιστικές εκδηλώσεις όλη την εβδομάδα που προηγείται του Σαββάτου της αναπαράστασης, τις οποίες απολαμβάνουν οι χιλιάδες των επισκεπτών που κατακλύζουν εκείνες τις ημέρες το νησί.